شک در وجود رافعشک در وجود رافع، شک در بقای چیزی، به واسطه شک در تحقق رافع است. ۱ - تعریفشک در وجود رافع، عبارت است از شک در بقای چیزی که اقتضای بقا و استمرار دارد، به دلیل شک در پیدایش رافع چیزی که قابلیت استمرار آن را از بین می‌برد (برای آن؛ برای مثال، وضو مقتضی برای طهارت باطنی است)؛ یعنی شخصی که وضو می‌گیرد طهارت باطنی او تا وقتی که رافعی مثل خواب یا حدث برایش پیش نیاید، پا برجا است، حال اگر شخص با وضو بعد از مدتی در این که رافعی برای وضویش حادث شده یا نه شک کند یعنی در اصل وجود رافع شک نماید به چنین شکی، شک در وجود رافع می‌گویند. ۲ - تقسیم استصحاب به لحاظ شک در بقای مستصحبتوضیح: یکی از تقسیم‌های استصحاب به لحاظ شک در بقای مستصحب تقسیم آن به استصحاب با شک در مقتضی و استصحاب با شک در رافع است، زیرا شک در بقای مستصحب گاهی از شک در وجود مقتضی سر چشمه می‌گیرد؛ یعنی با قطع نظر از موانع، در استعداد و قابلیت ذاتی آن برای ادامه وجود آن شک است، و گاهی از شک در رافع ناشی می‌شود و اصل اقتضا و قابلیت بقا مسلّم است که خود به پنج نوع تقسیم می‌شود و یکی از آنها شک در اصل وجود رافع است. در باب شک در مقتضی و رافع، گروهی استصحاب را مطلقا جاری می‌دانند و گروهی آن را مطلقا انکار می‌کنند و گروهی بین شک در مقتضی و شک در رافع تفصیل می‌دهند. سه گونه تفصیل در این باره وجود دارد: ۱. بعضی مانند مرحوم «محقق اول» معتقدند در «شک در مقتضی» نمی‌توان استصحاب کرد، ولی در «شک در رافع» با همه اقسامش می‌توان استصحاب نمود؛ ۲. گروهی بر این باورند که تنها در «شک در وجود رافع» استصحاب می‌شود و در «شک در مقتضی» و «شک در رافعیت موجود» استصحاب نمی‌شود؛ ۳. برخی دیگر می‌گویند: در «شک در اصل وجود رافع» و «شک در رافعیت موجود» به دلیل اشتباه مصداق، استصحاب جاری است، ولی در شک در مقتضی و بقیه اقسام جاری نیست. [۱]
شرح رسائل، محمدی، علی، ج۵، ص (۸۲-۷۸).
[۲]
شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج۴، ص۲۷۹.
[۴]
فرائد الاصول، انصاری، مرتضی بن محمد امین، ج۲، ص۵۵۸.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۵۲۶، برگرفته از مقاله «شک در وجود رافع». |